จากสถานการณ์วิกฤตเศรษฐกิจในปี 2540 เป็นต้นมา ส่งผลกระทบอย่างแรงต่อธุรกิจ ซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจของประเทศเป็นอย่างมาก ภาครัฐและภาคเอกชนได้พยายามสร้างศักยภาพและความสามารถของหน่วยงานให้มีความสามารถในการแข่งขันกับธุรกิจอื่นๆ ได้ โดยมีการปรับกลยุทธ์วิธีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องและเป็นระบบธุรกิจ SMEs เป็นอีกธุรกิจหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจไทย เนื่องจากเป็นแหล่งสร้างมูลค่าในการสร้างรายได้และสร้างงาน ดังนั้น ธุรกิจ SMEs จึงจำเป็นต้องมีนักบัญชีที่จะเป็นผู้นำเสนอข้อมูลในรายงานทางการเงิน ทำให้ผู้บริหารเห็นความสำคัญของความรู้ความสามารถของนักบัญชีในการจัดทำบัญชีที่มีคุณภาพและเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปซึ่งจะสะท้อนถึงการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพการทำงานของนักบัญชีที่มีต่อองค์กร ผู้วิจัยได้ศึกษาผลกระทบของความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ความสามารถกับประสิทธิภาพการทำงานของนักบัญชีธุรกิจ SMEs ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากนักบัญชีธุรกิจ SMEs ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือจำนวน 500 คน ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิ และใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ได้แก่ t-test F-test การวิเคราะห์สหสัมพันธ์ (Correlation Analysis) และการวิเคราะห์การถดถอยแบบพหุคูณ (Multiple Regression Analysis) ผลการวิจัยพบว่า นักบัญชีธุรกิจ SMEs ส่วนใหญ่เพศหญิง อายุ 25-35 ปี ระดับการศึกษาอยู่ในระดับปริญญาตรี ตำแหน่งงานเป็นพนักงานบัญชี มีประสบการณ์ในการทำงานด้านบัญชี 1-5 ปี และมีรายได้สุทธิต่อเดือน 5,000-10,000 บาท นักบัญชีธุรกิจ SMEs ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับความรู้ความสามารถ ด้านความรู้ในวิชาชีพด้านทักษะทางวิชาชีพ ด้านคุณค่าแห่งวิชาชีพ ด้านจรรยาบรรณ และด้านเจตคติอยู่ในระดับมาก และให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับประสิทธิภาพการงาน ด้านผลการปฏิบัติงาน ด้านต้นทุน และด้านเวลา อยู่ในระดับมาก นักบัญชีธุรกิจ SMEs ที่มีจำนวนทุนจดทะเบียน ประเภทธุรกิจแตกต่างกัน ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับความรู้ความสามารถของนักบัญชีโดยรวม ด้านความรู้ในวิชาชิพ ด้านทักษะทางวิชาชีพแตกต่างกัน และจำนวนพนักงาน ระยะเวลาการดำเนินงานแตกต่างกัน ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับความรู้ความสามารถของนักบัญชีโดยรวม ด้านความรู้ในวิชาชีพแตกต่างกัน นักบัญชีธุรกิจ SMEs ที่มีจำนวนทุนจดทะเบียน ประเภทธุรกิจแตกต่างกัน ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับประสิทธิภาพการทำงาน ด้านผลการปฏิบัติงาน ด้านต้นทุน และด้านเวลา แตกต่างกัน และจำนวนพนักงานแตกต่างกันให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับประสิทธิภาพการทำงาน ด้านต้นทุนแตกต่างกัน ความรู้ความสามารถของนักบัญชี ด้านความรู้ในวิชาชีพ ด้านทักษะทางวิชาชีพ และด้านเจตคติ มีความสัมพันธ์กับประสิทธิภาพการทำงาน โดยด้านความรู้ในวิชาชีพมีความสัมพันธ์กับทุกด้าน ด้านทักษะทางวิชาชีพ มีความสัมพันธ์กับด้านเวลา และคุณค่าแห่งวิชาชีพมีความสัมพันธ์กับด้านต้นทุน โดยสรุป ความรู้ความสามารถของนักบัญชีมีผลกระทบและมีความสัมพันธ์กับประสิทธิภาพการทำงาน ดังนั้น ผู้บริหารในธุรกิจ SMEs ควรให้ความสำคัญต่อความรู้ความสามารถของนักบัญชี โดยการส่งเสริมให้มีการศึกษาอย่างต่อเนื่อง และให้มีการอบรมพัฒนาเพื่อเพิ่มพูนความรู้ที่นอกเหนือจากด้านวิชาชีพบัญชี เพื่อให้นักบัญชีมีวิสัยทัศน์ในการตัดสินใจการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพเพื่อประโยชน์ของผู้ประกอบการ SMEs ต่อไป